Inleiding
In deze paragraaf geven we het beleidskader voor het onderhoud van de kapitaalgoederen en de vertaling van de financiële consequenties naar de begroting aan. Per kapitaalgoed gaan we in op het beleidskader, de middelen, de begroting en de stand van de voorziening.

Ontwikkelingen
We leveren een IBOR  jaarplan en meerjarenplan 2017 aan met een doorkijk naar 2022. De planning laat zien welke werkzaamheden we in de openbare ruimte uitvoeren en tevens geven we een doorkijk naar de verwachte werkzaamheden in de periode daarna, van 2018 tot en met 2022.

Deze is samengesteld op basis van inwonersinitiatieven en de uitvoering van werkzaamheden van de taakvelden wegen, riolering, water, kunstwerken, openbaar groen en verlichting en de ontwikkelingen op het gebied van de nieuwe (civiele) werken. Volgend jaar staat in het teken van de nieuwe manier van werken.

Risico's
Avri is verantwoordelijk voor de uitvoering van het onderhoud van de openbare ruimte.  De uitvoering bleef het afgelopen jaar binnen de vastgestelde beeldkwaliteit. Aandachtspunt voor Avri blijft om binnen het vastgestelde budget de werkzaamheden uit te voeren.

Wegen

Algemeen
Op basis van meerjarenplannen voeren we jaarlijks onderhoudswerkzaamheden uit aan de wegen. Bij de uitvoering hanteren we de uitgangspunten en randvoorwaarden die vastliggen in het beheerplan wegen 2016-2045.

Beleid
De actuele beleidskaders staan in het IBOR plan. Het beheerplan wegen 2016-2045 is één van de onderleggers van het IBOR. Het kwaliteitsniveau is vastgesteld op Basis. Het beschikbaar gestelde budget is op korte en midden lange termijn toereikend om het vastgestelde onderhoudsniveau uit te voeren.

Financiële middelen

• In de begroting 2017 nemen we voor de wegen een bedrag van € 2.489.991,- (inclusief index en areaaluitbreiding) op. Dit bedrag is inclusief alle opgelegde bezuinigingen. De uitvoering van het onderhoud bekostigen we uit de voorziening wegen.

• Via een jaarlijkse inspectie van de wegen bepalen we aan welke wegen onderhouds-werkzaamheden moeten plaatsvinden. Omdat de uitgaven per jaar fluctueren, gebruiken we de voorziening wegen als egalisatievoorziening.

• De voorziening voor de komende vier jaar is toereikend om de werkzaamheden aan de wegen uit te voeren. Het betreft alleen groot onderhoud.

• Er is geen sprake van achterstallig onderhoud.

Grafiek
Meerjarig verloop voorziening wegen:

Risico's

• De prijzen van grondstoffen (o.a. olie) fluctueren sterk.

• Het onderhoudsniveau is afhankelijk van het beschikbare budget.

• In het beheerplan wegen is geen rekening gehouden met rehabilitatiekosten. Bij veranderingen van het verkeersaanbod (verhoogde aslast) is de draagkracht van de fundering onvoldoende. De restlevensduur van de weg zal dan sterk verminderen. De kosten van de te nemen onderhoudsmaatregel zal hoger zijn. Om dit risico te voorkomen ontvangt u bij deze begroting een voorstel nieuw beleid.

• De voorziening is op langere termijn niet toereikend om het vastgestelde onderhoud te garanderen. Er is een tekort in de jaren 2024 tot en met 2032. Daarna is de voorziening weer toereikend. In 2021 starten we een onderzoek om de kostendekkendheid te herberekenen.

Openbare verlichting

Algemeen
Op basis van meerjarenplanningen voeren we jaarlijks onderhoudswerkzaamheden uit aan de openbare verlichting. Bij de uitvoering hanteren we de uitgangspunten en de randvoorwaarden, die vastliggen in het beleidsplan openbare verlichting.

Beleid
De actuele beleidskaders staan in het IBOR plan. Het beheerplan Openbare verlichting 2013-2018 is één van de onderleggers van het IBOR. Omdat de financiële middelen beperkt zijn, onderhouden we de openbare verlichting op een lager kwaliteitsniveau dan voorgaande jaren. Het kwaliteitsniveau is verlaagd van niveau Aandacht naar het niveau Normaal. Het beschikbaar gestelde budget is op korte en lange termijn toereikend om het vastgestelde onderhoudsniveau uit te voeren.

Financiële middelen

• Doordat we het kwaliteitsniveau naar beneden bijstellen, hebben we € 20.051,- minder nodig voor onderhoud. In de begroting 2017 nemen we voor de openbare verlichting een bedrag van € 267.668,- (inclusief index en de areaaluitbreiding) op. Dit bedrag is zonder de kosten van energie. De uitvoering van het onderhoud bekostigen we uit de voorziening openbare verlichting.

• Het verlaagde kwaliteitsniveau heeft ook tot gevolg dat eenmalig € 32.607,- vrij kan vallen uit de voorziening openbare verlichting.

• Via een jaarlijkse inspectie van de openbare verlichting bepalen we aan welke lichtmasten / armaturen er voor de jaren daarop onderhoudswerkzaamheden moeten plaatsvinden. Omdat de uitgaven per jaar fluctueren, gebruiken we de voorziening openbare verlichting als egalisatievoorziening.

• De voorziening openbare verlichting is toereikend om het onderhoudsprogramma uit te voeren.

• Er is geen sprake van achterstallig onderhoud.

Grafiek
Meerjarig verloop voorziening openbare verlichting:

Risico's

• De stijging van de prijzen van onder andere staal en aluminium kan hoger zijn dan de begrote stijging;

Civieltechnische kunstwerken

Algemeen
Op basis van meerjarenplannen voeren we jaarlijks onderhoudswerkzaamheden uit aan civiele- technische kunstwerken. Bij de uitvoering hanteren we de uitgangspunten en randvoorwaarden die vastliggen in het beheerplan infrastructurele kunstwerken 2016-2025.

Beleid
De actuele beleidskaders staan in het IBOR plan. Het beheerplan infrastructurele kunstwerken 2016-2025 is één van de onderleggers van het IBOR. Het kwaliteitsniveau is vastgesteld op Basis. Het beschikbaar gestelde budget is op korte en midden lange termijn toereikend om het vastgestelde onderhoudsniveau uit te voeren.

Financiële middelen

• In de begroting van 2017 nemen we voor de civieltechnische kunstwerken een bedrag van

€ 230.601,- (inclusief index en inclusief de areaaluitbreiding) op. De uitvoering van het onderhoud bekostigen we uit de voorziening civieltechnische kunstwerken.

• Via een vijfjaarlijkse inspectie van de civieltechnische kunstwerken bepalen we aan welke kunstwerken voor de komende jaren onderhoudswerkzaamheden moeten plaatsvinden. De uitgaven zijn per jaar wisselend, we gebruiken de voorziening civieltechnische kunstwerken als egalisatievoorziening

• De voorziening voor de komende vier jaar is toereikend om de werkzaamheden aan de civieltechnische kunstwerken uit te voeren. In het beheerplan zijn vervangingen van civieltechnische kunstwerken niet opgenomen. De vervanging nemen we op in de lijst met vervangingsinvesteringen welke we u ter besluitvorming voorleggen bij de begrotingsbehandeling. De eerste vervanging van een houten brug staat gepland voor 2019.

• Er is geen sprake van achterstallig onderhoud.

Grafiek
Meerjarig verloop voorziening civieltechnische kunstwerken:

Risico's

• Wanneer het waterschap kunstwerken wil afstoten( beschoeiing ) kan dit extra onderhoudskosten voor de gemeente betekenen.

• Bij vervanging van duikers wordt door het waterschap een grotere diameter geëist, wat extra aanleg-  en beheerskosten met zich mee brengt.

Riolering

Algemeen
Riolering is breder dan alleen buizen onder de grond. Het gaat om het geheel aan voorzieningen waarmee de gemeente zorgt voor de volksgezondheid en droge voeten. Hiervoor hebben we drie wettelijke zorgplichten, namelijk voor afvalwater, hemelwater en grondwater.

Beleid
De beleidskeuzes staan in het Gemeentelijk Rioleringsplan. We zitten in een proces om deze zowel integraal af te stemmen met de regiogemeenten én op te nemen in het IBOR. Het kwaliteitsniveau is functioneel vastgesteld. Daarmee garanderen we een doelmatige werking. Het beschikbaar gestelde budget is op korte en midden lange termijn toereikend om het vereiste onderhoud voor de doelmatige werking van het systeem uit te voeren.

Financiële middelen
Riolering betalen we kostendekkend uit de rioolheffing. Het gaat om een jaarlijks bedrag van ongeveer 2,65 miljoen euro. Naast de exploitatie voeden we hiermee drie voorzieningen.

1. Voorziening GRP (Gemeentelijk RioleringsPlan): met deze voorziening zorgen we voor een gelijkmatige ontwikkeling van het tarief van de rioolheffing.

2. Voorziening Vervanging Riolering: Met deze voorziening sparen we voor toekomstige rioolvervanging. We verwachten dat we pas vanaf 2021 uit deze voorziening hoeven te putten. Door te sparen voor toekomstige rioolvervangingen voorkomen we (hoge) rentelasten.

3. Voorziening Onderhoud Riolering (gemalen): Deze voorziening gebruiken we voor de groot onderhoud  aan en vervanging van de rioolgemalen. Hiermee verevenen we de jaarlijkse lasten voor de begroting.

Alle voorzieningen zijn toereikend voor de komende jaren. We streven naar een kleine reserve in alle voorzieningen.

Grafiek
Meerjarig verloop voorziening GRP:

Bovenstaande grafiek is exclusief de geplande verbeter- en vervangingsinvesteringen. Die nemen we mee in de nu op te stellen financiële actualisatie van het GRP. Deze ontvangt u in december 2016. Op dat moment bepaalt u de verdere tariefontwikkeling van de rioolheffing. Het verloop van deze voorziening hangt hiermee samen.

Meerjarig verloop voorziening vervanging riolering (vrij verval):

Meerjarig verloop voorziening onderhoud riolering (gemalen):

Risico's

• We voorzien voor 2017 geen specifieke risico's.
• Conform de begrotingsvoorschriften verlagen we met ingang van 2017 de interne rekenrente van 4% naar 1%. Dit verlaagt de tariefontwikkeling en mogelijk zelfs het tarief van de rioolheffing.

Water

Algemeen
Het oppervlaktewatersysteem kent vele beheerders. Het waterschap Rivierenland beheert het regionale watersysteem (A-status). Perceeleigenaren beheren de kleine watergangen (B en C status), de haarvaten van het systeem. De gemeente heeft veel van die kleine watergangen. De wettelijke zorgplicht is vastgelegd in de Keur. Dat is de grondslag waarop het waterschap handhaaft.

Beleid
In 2009 stelden we met het waterschap Rivierenland een waterplan op. In het waterplan legden de we de visie vast. We willen een gezond, veerkrachtig kwalitatief goed aantrekkelijk en op de toekomst berekend watersysteem. Het kwaliteitsniveau wordt bepaald door de eisen van het waterschap. Watergangen moeten voldoende diep zijn (Baggeren) en vrij van begroeiing (Groen). In het waterplan voorzagen we een aantal maatregelen om bestaande knelpunten op te lossen.

Financiële middelen
2017 is het laatste planjaar. Vrijwel alle knelpunten zijn opgelost. In 2017 is € 89.000,- begroot om de resterende maatregelen op te pakken. De kosten dekken we uit de reserve Beheer oppervlaktewater. Vanaf 2017 is jaarlijks nog een klein budget nodig zijn voor onvoorziene zaken. Eind 2017 resteert in de reserve minimaal € 31.702,-. In 2017 leggen we aan u een voorstel voor over hoe we het restant gaan inzetten of dat het restant eventueel kan vrijvallen.

Grafiek
Dit kapitaalgoed kent geen egalisatievoorziening.

Risico's
We voorzien geen risico's in 2017.

Baggeren

Algemeen
We hebben de verplichting om gemeentelijke watergangen langdurig op diepte te houden. Daarom baggeren we planmatig, volgens een meerjarig uitvoeringsplan baggeren. We baggeren niet jaarlijks.

Beleid
Het actuele beleidskader stelde u vast via raadsvoorstel RV/15/00583. U besloot aan te sluiten op de baggerplanning van het waterschap, preventief te baggeren, alle gemeentelijke watergangen te baggeren die niet baggerschoon zijn en perceeleigenaren aan de andere zijde van de watergangen uitsluitend te gaan betrekken als dit op het totaal economisch voordelig is.
Qua kwaliteitsniveau moeten we voldoen aan de schouw van het waterschap. De waterdiepte mag door aanwezigheid van bagger niet verder beperkt worden dan, afhankelijk van de breedte van de watergang op zomerpeilhoogte:

• breder dan 2 m: 0,50 m ten opzichte van zomerpeil;
• breder dan 1 m en smaller dan 2 m: 0,40 m ten opzichte van zomerpeil;
• smaller dan 1 m: 0,30 m ten opzichte van zomerpeil;
• C-water: Voor C-watergangen gelden geen diepte-eisen, we gaan uit van een diepte van 20cm.

Financiële middelen

• In de begroting van 2017 nemen we voor het baggeren van gemeentelijke watergangen een bedrag van € 30.250,- (inclusief index en areaaluitbreiding) op. Vanaf 2018 hebben we € 141.250,- beschikbaar. De uitvoering van het onderhoud bekostigen we uit de voorziening baggeren watergangen.

• Omdat de uitgaven per jaar fluctueren, gebruiken we de voorziening baggeren watergangen als egalisatievoorziening. De voorziening baggeren watergangen is toereikend om het onderhouds-programma uit te voeren.

• Er is geen sprake van achterstallig onderhoud.

Grafiek
Meerjarig verloop voorziening baggeren watergangen:

Risico's
De belangenvereniging Lingemeer wil graag de watergangen uitdiepen. Dat biedt ons ook beheermatig voordeel. Maar deze kosten zijn niet in het uitvoeringsplan opgenomen. Het werk zou in het baggerseizoen van 2019-2020 kunnen plaatsvinden, maar hier is dan aanvullend budget voor nodig.

Groen

Algemeen
Op basis van meerjarenplanningen voeren we jaarlijks onderhoudswerkzaamheden aan de openbare groenvoorzieningen uit. Bij de uitvoering hanteren we de uitgangspunten en randvoorwaarden die vastliggen in het groenbeheerplan 2010.

Het ambitieniveau voor het beheer is inmiddels vertaald in een Integraal Beeldkwaliteitsplan voor de openbare ruimte. Hierin is ook het dagelijks onderhoud aan bijvoorbeeld verharding, straatmeubilair en riolering opgenomen. Het onderhoud wordt vanaf maart 2012 uitgevoerd door de AVRI.

Beleid
De actuele beleidskaders staan in het IBOR plan. Het beheerplan groen 2010 is één van de onderleggers van het IBOR. Het kwaliteitsniveau is vastgesteld op binnen de kom B, buiten de kom C en de begraafplaatsen op A+. Het beschikbaar gestelde budget is op korte en midden lange termijn toereikend om het vastgestelde onderhoudsniveau uit te voeren.

Financiële middelen
Met ingang van 2017 rekenen we in de begroting met een structurele jaarlijkse onderhoudslast van afgerond € 1.230.000,-.

Grafiek
We maken niet gebruik van een egalisatievoorziening.

Risico's

• September 2016 doen we onderzoek naar de Essentak sterfte binnen de Gemeente Buren. Verwacht wordt dat hier voor de komende jaren extra budget voor nodig is.

• Er moet in 2017 een inspectie komen op de fysieke kwaliteit van het openbaar groen. Met dit onderzoek reserveren we / maken we geld vrij voor het instant houden van het openbaar groen.

Begraafplaatsen

Algemeen
Op basis van de uitgangspunten en randvoorwaarden, die we vaststelden in het beleidsplan begraafplaatsen, zijn op alle begraafplaatsen graven geruimd. Vanaf 2013 onderhouden we de begraafplaatsen op een hoger niveau dan A (keurig). De doelstelling is om de begraafplaatsen kostendekkend te beheren.

Beleid
De actuele beleidskaders staan in het IBOR plan. Het beheerplan begraafplaatsen is één van de onderleggers van het IBOR. Het kwaliteitsniveau is vastgesteld op A+. Het beschikbaar gestelde budget is op korte en midden lange termijn toereikend om het vastgestelde onderhoudsniveau en de begraaf werkzaamheden uit te voeren.

Financiële middelen
Door het actualiseren van de administratie en het ruimen van graven is er nu voldoende capaciteit op de begraafplaatsen. We beheren de begraafplaatsen kostendekkend.

Om zeker te zijn van voldoende onderhoudsgelden voor de toekomst maken we gebruik van de voorziening “Afkoopsommen onderhoud graven” en de voorziening “Afkoopsommen grafrecht”. Alle afkoopsommen voor het onderhoud en het grafrecht voegen we toe aan de voorziening. De kosten voor het ruimen van graven en het onderhouden van de begraafplaatsen bekostigen we uit deze voorzieningen.

Doorkijk toereikendheid van de voorziening voor de jaren 2016 t/m 2019
In 2008 is besloten om vanaf 2009 het eenmalige recht voor het onderhouden van begraafplaatsen per grafruimte in te voeren. Doordat het onderhoud voor een langere termijn wordt afgekocht, genereren we in één keer voldoende middelen. De mogelijkheid om jaarlijks voor onderhoud te betalen, is vervallen. Hierdoor ontstaat een kostendekkende exploitatie. In 2012 en 2013 is de voorziening aangesproken door hoge reguliere onderhoudskosten uitgevoerd door de AVRI. Hiervoor is de voorziening niet bestemd en onttrokken we meer dan we toevoegden. In 2017 maken we nieuw beleid en beheerplan. Hierin nemen we de kostendekking mee.

Grafiek
Meerjarig verloop voorziening afkoopsommen onderhoud begraafplaatsen:

Meerjarig verloop voorziening afkoopsommen grafrechten begraafplaatsen:

Risico's

• Van de inkomsten is vooral het aantal uit te geven graven niet beïnvloedbaar. Dit aantal fluctueert per jaar.

• Uit landelijk onderzoek blijkt dat de keuze voor cremeren toe neemt. Ook in onze gemeente neemt het aantal uit te geven graven af en dalen de inkomsten. Als deze trend doorzet, moeten we de tarieven verhogen om de begraafplaatsen kostendekkend te kunnen blijven beheren.

• Vanaf 2015 is het nieuwe crematorium Tiel in gebruik genomen. Het effect van minder begraven is merkbaar.

Gebouwen

Algemeen
Op 20 september 2016 stelde u de Vastgoednota 2016 vast: met als uitgangspunten afstoten van niet functioneel vastgoed, professionaliseren vastgoedbeheer, kostprijs dekkende verhuur. We kennen vijf onderhoudsniveaus, waarbij we nu sturen op niveau drie (=instandhouding). Begin 2017 krijgen we inzicht in de onderhoudstoestand van al het gebouwde gemeentelijk vastgoed. Op basis daarvan leggen w u in het tweede kwartaal 2017, voor de verschillende objecten, de keuze voor welk onderhoudsniveau we nastreven. Voor het maken van keuzes van de maatschappelijke accommodaties heeft de raad op 28 juni 2016 de zgn. functiecirkel vastgesteld.

Beleid
Op 2 april 2013 stelde u het meerjarenonderhoudsplan (MJOP) 2013-2022 vast met het uitgangspunt zo veel mogelijk onroerend goed te verkopen en tegelijk de onderhoudskosten af te ramen, de dorpshuizen af te stoten en geen onderhoud daaraan uit te voeren. Dit heeft niet geleid tot het gewenste resultaat en vormt de basis voor het opstellen van een nieuw vastgoedbeleid.  
Afhankelijk van de uitkomst van het nieuwe MJOP leggen we de verschillende financiële opties aan u voor.

Financiële middelen

• Op basis van het beheerplan gebouwen berekenen we een structurele onderhoudslast. Het 10-jaar gemiddelde bedraagt € 356.176,- voor klein en groot onderhoud. De uitvoering van het klein onderhoud (€ 278.239,-) bekostigen we uit de exploitatie en het groot onderhoud (€ 77.937,-) bekostigen we uit de voorziening onderhoud gebouwen.

• Op 28 juni 2016 besloot u over het actualiseren van het MJOP. Daarbij stelde u € 110.000,- beschikbaar voor uitvoering van een actuele inventarisatie en het opstellen van een MJOP voor de volledige vastgoedportefeuille. Daarnaast stelde u middelen beschikbaar voor digitalisering van de gegevens.

• De huidige voorziening onderhoud gebouwen is voldoende voor uitvoering van het MJOP 2013-2022. Geld voor onderhoud dat niet is uitgevoerd, is in de voorziening gebleven.

Grafiek
Opnemen van een grafiek levert nu geen toegevoegde waarde, omdat in het tweede kwartaal 2017 het nieuwe MJOP pas een reëel meerjarenbeeld geeft.

Risico's
Er is voldoende dekking voor het vastgestelde MJOP 2013-2022. Echter hierin is geen dekking voorzien voor onderhoud en beheer van de dorpshuizen en sportcomplexen. U koos ervoor deze middelen te schrappen in afwachting van afstoten van de objecten. Dit kon tot op heden niet worden uitgevoerd. In de laatste jaren is vooral calamiteiten onderhoud uitgevoerd, maar vanwege niet functionerende planningssoftware van het  MJOP is veel regulier onderhoud uitgesteld. We moeten voorkomen  dat verder uitstel leidt tot achterstalligheid.

Overzicht gebouwen

¹ Op 20 september 2016 besloot het college verkooponderhandelingen te starten voor De Hoekenburg in Rijswijk. Verkoop van voormalige dorpshuis Ingen is op dit moment onzeker.